Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretmenlerinin bir ölçme aracı olarak kavram haritası geliştirme becerilerinin incelendiği bu araştırma nitel araştırma desenlerinden durum çalışması yöntemiyle yürütülmüştür. Farklı okullarda görev yapan 15 din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretmeni ile yürütülen bu araştırmada öğretmenlerin kavram haritalarını hazırlama becerileri, karşılaştıkları güçlükler ve kavram haritalarını ölçme amacıyla kullanma durumları detaylı olarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları, din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin kavram haritalarını bir ölçme aracı olarak tasarlama ve etkili biçimde kullanma konusunda çeşitli yetersizlikler yaşadıklarını ortaya koymaktadır. Katılımcı öğretmenler tarafından hazırlanan kavram haritalarının, öğrenci öğrenmelerini belirleme, değerlendirme ve geri bildirim sağlama gibi bir ölçme aracında bulunması gereken temel nitelikleri tam anlamıyla karşılamadığı görülmüştür. Bu durum, öğretmenlerin kavram haritalarını daha çok öğretim materyali olarak gördüklerini ancak bu kullanım biçiminde bile bazı bilgi ve beceri eksikliklerine sahip olduklarını göstermektedir. Bu bağlamda, öğretmenlerin bu araçtan sistematik değerlendirme süreçlerinde yararlanabilecekleri bir mesleki gelişim ihtiyacı olduğu ortaya çıkmıştır. Özellikle öğrenme kazanımlarının analiz edilerek kavram haritalarına nasıl entegre edileceği, kavramlar arası ilişkilerin nasıl derecelendirileceği ve bu haritaların nasıl puanlanacağına yönelik uygulamalı eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanması önerilmiştir.

Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda gerçekleştirdiği reform girişimleri, yalnızca idari ve hukuki alanlarda değil,
eğitim sisteminde de köklü dönüşümlere yol açmıştır. Eğitim alanındaki dönüşümlerin en kapsamlı ve kurumsal
niteliğe sahip düzenlemelerinden biri olan 1869 tarihli Maârif-i Umumiyye Nizamnâmesi, modern Osmanlı
eğitim sisteminin yapısal çerçevesini tayin etmiş; okul kademelerinden müfredat içeriğine, öğretmen
niteliklerinden Maârif idaresinin teşkilat yapısına kadar çok boyutlu bir reformu mümkün kılmıştır. Bu
çalışmada, söz konusu nizamname çerçevesinde tarih eğitiminin kurumsal olarak nasıl konumlandığı, pedagojik
hedeflerinin ne olduğu ve ideolojik işlevlerinin nasıl kurgulandığı ele alınmaktadır. Tanzimat sonrası dönemde
tarih dersleri, yalnızca geçmişin bilgisine dair aktarımı değil, aynı zamanda bir kimlik inşası sürecini de içeren
bir araç haline gelmiştir. Rüşdiyeler ve idadîlerde zorunlu ders olarak yer verilen tarih, gerek Osmanlı
hanedanının tarihsel meşruiyetini pekiştirmek, gerekse “makbul Osmanlı bireyi” nin zihni formasyonunu inşa
etmek açısından önemli bir işlev üstlenmiştir. 1869 Maârif-i Umumiyye Nizamnâmesi’nde tarih derslerinin
“Tarih-i Umumî” ve “Tarih-i Devlet-i Osmaniye” şeklinde ayrıştırılması, tarih eğitiminin hem evrensel bilgiye
hem de Osmanlı merkezli bir tarih anlatısına dayalı çift yönlü bir misyon üstlendiğini göstermektedir. Bu
bağlamda çalışma, tarih öğretiminin dönemin siyasi ve toplumsal bağlamıyla nasıl iç içe geçtiğini, Maârif
Nezâreti’nin eğitim politikaları ile nasıl şekillendiğini ve dönemin ders kitaplarında nasıl temsil edildiğini
birincil kaynaklar ve dönemin eğitim literatürü ışığında analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu sayede, geç Osmanlı
modernleşmesinde tarih eğitiminin hem entelektüel hem de ideolojik bir yeniden üretim alanı olarak oynadığı rol
ortaya konulacaktır.