Research article | Open Access
International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education 2025, Vol. 4(1) 1-15
Kavram Haritalarının Ölçme ve Değerlendirme Aracı Olarak Kullanımına Yönelik Öğretmen Yeterlikleri: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Örneği
pp. 1 - 15
Publish Date: June 30, 2025 | Single/Total View: 7/3 | Single/Total Download: 8/2
Abstract
Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretmenlerinin bir ölçme aracı olarak kavram haritası geliştirme becerilerinin incelendiği bu araştırma nitel araştırma desenlerinden durum çalışması yöntemiyle yürütülmüştür. Farklı okullarda görev yapan 15 din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretmeni ile yürütülen bu araştırmada öğretmenlerin kavram haritalarını hazırlama becerileri, karşılaştıkları güçlükler ve kavram haritalarını ölçme amacıyla kullanma durumları detaylı olarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları, din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin kavram haritalarını bir ölçme aracı olarak tasarlama ve etkili biçimde kullanma konusunda çeşitli yetersizlikler yaşadıklarını ortaya koymaktadır. Katılımcı öğretmenler tarafından hazırlanan kavram haritalarının, öğrenci öğrenmelerini belirleme, değerlendirme ve geri bildirim sağlama gibi bir ölçme aracında bulunması gereken temel nitelikleri tam anlamıyla karşılamadığı görülmüştür. Bu durum, öğretmenlerin kavram haritalarını daha çok öğretim materyali olarak gördüklerini ancak bu kullanım biçiminde bile bazı bilgi ve beceri eksikliklerine sahip olduklarını göstermektedir. Bu bağlamda, öğretmenlerin bu araçtan sistematik değerlendirme süreçlerinde yararlanabilecekleri bir mesleki gelişim ihtiyacı olduğu ortaya çıkmıştır. Özellikle öğrenme kazanımlarının analiz edilerek kavram haritalarına nasıl entegre edileceği, kavramlar arası ilişkilerin nasıl derecelendirileceği ve bu haritaların nasıl puanlanacağına yönelik uygulamalı eğitim programlarının hazırlanması ve uygulanması önerilmiştir.
Keywords: Öğretmen, yeterlik, kavram haritası, din kültürü ve ahlak bilgisi, ölçme ve değerlendirme
APA 7th edition
SOYDAS, N. (2025). Kavram Haritalarının Ölçme ve Değerlendirme Aracı Olarak Kullanımına Yönelik Öğretmen Yeterlikleri: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Örneği. International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education, 4(1), 1-15.
Harvard
SOYDAS, N. (2025). Kavram Haritalarının Ölçme ve Değerlendirme Aracı Olarak Kullanımına Yönelik Öğretmen Yeterlikleri: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Örneği. International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education, 4(1), pp. 1-15.
Chicago 16th edition
SOYDAS, Nihal (2025). "Kavram Haritalarının Ölçme ve Değerlendirme Aracı Olarak Kullanımına Yönelik Öğretmen Yeterlikleri: Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Örneği". International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education 4 (1):1-15.
Atılgan, H. (Ed.). (2013). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Anı Yayıncılık.
Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. ve Bıçak, B. (2015). Geleneksel-tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme teknikleri öğretmen el kitabı (7. baskı). Pegem Akademi.
Başol, G. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (6. baskı). Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. ve Çakmak, E. K. (2017). Bilimsel araştırma
yöntemleri (35. baskı). Pegem Akademi.
Coutinho, E. (2014). Concept maps: Evaluation models for educators. Journal of Business and Management
Sciences, 2(5), 111-117. https://doi.org/10.12691/jbms-2-5-4
Çetin, B., Akbaş, U., Teker, G. T., Şahin, M. G., İlhan, M., Özkan, Y. Ö., Atalmış, E. H., Gürel, S. ve Akbay, L.
(2020). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (2. baskı). Anı Yayıncılık.
DiMartino, J., Castaneda, A., Brownstein, M., & Miles, S. (2007). Authentic assessment. Principal’s Research
Review, 2(4), 1-8.
Doğan, N. (2021). Temel kavramlar. In N. Doğan (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme içinde (ss. 2-28).
Pegem Akademi.
Doğan, N. (2021). Geleneksel ölçme ve değerlendirme teknikleri I-II. In N. Doğan (Ed.), Eğitimde ölçme ve
değerlendirme içinde (ss. 114-178). Pegem Akademi.
Göçer, A. (2018). Süreç ve sonuç değerlendirme yöntem ve araçlarıyla Türkçe eğitiminde ölçme ve
15
değerlendirme (2. baskı). Pegem Akademi.
Güler, N. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (2. baskı). Pegem Akademi.
Gündüz, M. (2014). Sınıf öğretmenlerinin kavram haritalarını kullanma gerekçeleri üzerine nitel bir araştırma.
Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 115-131.
Johnson, B. & Christensen, L. (2014). Eğitim Araştırmaları (nicel, nitel ve karma yaklaşımlar). (S. B. Demir,
Çev. Ed., 4. baskıdan çeviri). Eğiten Kitap.
Karbeyaz, P. (2018). DKAB öğretmenlerinin alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma düzeyi.
Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 201-225.
Karip, E. ve Köksal, K. (1996). Etkili eğitim sistemlerinin geliştirilmesi. Eğitim Yönetimi. 2(2). 245-257.
Kurnaz, M. A. ve Pektaş, M. (2013). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin kavram haritası kullanım durumları.
Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 1-10.
Kutlu, Ö., Doğan, C. D. ve Karakaya, İ. (2017). Ölçme ve değerlendirme: Performansa ve portfolyoya dayalı
durum belirleme (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publications.
MEB. (2024). Öğretim programları. https://mufredat.meb.gov.tr/ (Erişim tarihi: 09 Nisan 2025)
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev., Ed., 3. Baskıdan
Çeviri). Nobel Yayın Dağıtım.
Nitko, A. J., & Brookhart, S. M. (2014). Educational assessment of students (7th ed.). Pearson.
Novak, J. D., & Cañas, A. J. (2008). The theory underlying concept maps and how to construct and use them.
Florida Institute for Human and Machine Cognition. Retrieved from
http://cmap.ihmc.us/Publications/ResearchPapers/TheoryUnderlyingConceptMaps.pdf (Erişim tarihi: 10
Nisan 2025)
Palm, T. (2008). Performance assessment and authentic assessment: A conceptual analysis of the literature.
Practical Assessment, Research & Evaluation, 13(4).
Rice, D. C., Ryan, J. M. & Samson, S. M. (1998). Using concept maps to assess student learning in the science
classroom: Must different methods compete? Journal of Research in science teaching. 35(10), 1103-
1127.
Ruiz-Primo, M. A. & Shavelson, R. J. (1996). Problems and issues in the use of concept maps in science
assessment. Journal of Research in Science Teaching, 33(6), 569–600.
Ruiz-Primo, M. A., Schultz, S., Li, M. & Shavelson, R. J. (2001). On the validity and reliability of the concept
map method for science assessment. Journal of Research in Science Teaching, 38(3), 260–278.
Özçelik, D. A. (2016). Ölçme ve değerlendirme (5. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
Özçelik, A. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme araçlarını kullanma sıklıkları ve
karşılaştıkları sorunlar [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi.
Tekindal, S. (2020). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (6. baskı). Pegem Akademi.
Turgut, F. ve Baykul, Y. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Pegem Akademi.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
Yin, Y., Vanides, J., Ruiz-Primo, M. A., Ayala, C. C. & Shavelson, R. J. (2005). Comparison of two conceptmapping
techniques: Implications for scoring, interpretation, and use. Journal of Research in Science
Teaching, 42(2), 166–184. https://doi.org/10.1002/tea.20049
