Research article | Open Access
International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education (IJPEQRE) 2025, Vol. 4(2) 1-17
Eğitimcilerin Kariyer Basamaklarında Yükselme Sınavına İlişkin Görüşlerinin Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi- Investigation of Educators Views on Career Promotion Examination through Metaphors
pp. 1 - 17
Publish Date: December 31, 2025 | Single/Total View: 0/0 | Single/Total Download: 0/0
Abstract
Öğretmenlik Meslek Kanunu 2022 yılında öğretmenlerin atama ve mesleki ilerlemelerini düzenlemek amacıyla yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile öğretmenlerin kariyerleri “öğretmen”, “uzman öğretmen” ve “başöğretmen” olarak düzenlenmiştir. Ayrıca kariyer basamaklarında yükselebilmek için öğretmenlerin Kariyer Basamaklarında Yükselme Sınavında başarılı olmaları beklenmiştir. Bu araştırmada eğitimcilerin Kariyer Basamaklarında Yükselme Sınavına ilişkin görüşlerini metaforlar yoluyla incelemeyi amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseni kullanılmış ve metaforlar yoluyla algılar belirlenmeye çalışılmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubunu ise Isparta Merkezdeki resmi okullarda görev yapan ve 2022-2023 eğitim öğretim yılında uygulanan KBYS’e giren 23 okul yöneticisi ve 108 öğretmen olmak üzere 131 kişi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak kişisel bilgiler ve metafor üretmeye yönelik sorular olmak üzere iki bölümden oluşan görüşme formu kullanılmıştır. Bu çalışmadan elde edilen veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre yöneticilerin KBYS için en çok metafor ürettikleri kategorilerin kolaylık ve tekrarlayıcılık, öğretmenlerin en sık metafor ürettikleri kategorilerin ise zorlayıcılık ve ayrıştırıcılık kategorileri olduğu görülmektedir. Ayrıca yöneticilerin en sık dile getirdiği metaforlar; tekrarlayıcılık kategorisinden tereciye tere satma ve KPSS ve küçük düşürücülük kategorisinden hakaret olarak tespit edilmiştir. Öğretmenlerin en sık dile getirdiği metaforlar ise; zorlayıcılık kategorisinden eziyet, küçük düşürücülük kategorisinden dalga geçme, etkisizlik kategorisinden köpük, ayrıştırıcılık kategorisinden huni ve zorlayıcılık kategorisinden sırttaki kambur olarak belirlenmiştir.
Abstract
The Law on Teaching Profession was enacted in 2022 to regulate the appointment and professional advancement of teachers. This law regulated the careers of teachers as “teacher”, “specialist teacher” and “head teacher”. In addition, teachers were expected to be successful in the Career Ladder Promotion Examination in order to move up the career ladder. In this study, it was aimed to examine educators' views on the Career Ladder Promotion Examination through metaphors. In the study, phenomenology design, one of the qualitative research methods, was used and perceptions were tried to be determined through metaphors. The study group of this research consists of 131 people, including 23 school administrators and 108 teachers, working in public schools in the center of Isparta and taking the KBYS applied in the 2022-2023 academic year. As a data collection tool, an interview form consisting of two parts: personal information and questions for generating metaphors was used. The data obtained from this study were analyzed using content analysis method. According to the results of the study, it is seen that the categories in which administrators produce the most metaphors for KBYS are convenience and repetitiveness, while the categories in which teachers produce the most metaphors are coerciveness and discrimination. In addition, the metaphors most frequently mentioned by administrators were repetitiveness and KPSS, and insult from the category of humiliation. The metaphors most frequently mentioned by teachers were identified as torment from the category of coerciveness, ridicule from the category of humiliation, foam from the category of ineffectiveness, funnel from the category of discrimination and hump on the back from the category of coerciveness.
Keywords: Kariyer basamaklarında yükselme sınavı, öğretmen, okul yöneticisi, metafor, öğretmenlik meslek kanunu., Keywords: Career advancement exam, teacher, school administrator, metaphor, teaching profession law
APA 7th edition
ATES, O.T., DURAY, H.D., & INCE, A. (2025). Eğitimcilerin Kariyer Basamaklarında Yükselme Sınavına İlişkin Görüşlerinin Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi- Investigation of Educators Views on Career Promotion Examination through Metaphors. International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education (IJPEQRE), 4(2), 1-17.
Harvard
ATES, O., DURAY, H. and INCE, A. (2025). Eğitimcilerin Kariyer Basamaklarında Yükselme Sınavına İlişkin Görüşlerinin Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi- Investigation of Educators Views on Career Promotion Examination through Metaphors. International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education (IJPEQRE), 4(2), pp. 1-17.
Chicago 16th edition
ATES, Oznur TULUNAY, Hatice Dilek DURAY and Ayca INCE (2025). "Eğitimcilerin Kariyer Basamaklarında Yükselme Sınavına İlişkin Görüşlerinin Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi- Investigation of Educators Views on Career Promotion Examination through Metaphors". International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education (IJPEQRE) 4 (2):1-17.
Akdaş T., Çiftçi, H., Kara, K., Sarıtekin, A., Tutsoy, İ. ve Yavuz, S. (2023). Öğretmenlerin kariyer basamakları: Karşılaştırmalı bir giriş. Türk Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 12-22.
Aksan, A., Demir, H. İ. ve Gökmen, O. (2023). Öğretmenlerin kariyer basamaklarına ilişkin görüşleri. TURAN: Stratejik Araştırmalar Merkezi, 15(57), 227-232.
Aksoy, G. ve Taşkın, G. (2023). Öğretmenler öğretmenlik meslek kanunu kariyer basamakları düzenlemesi hakkında ne düşünüyor? İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 1301-1323.
Altunkaynak, M. (2023). Öğretmenler, öğretmenlik meslek kanunuyla tanımlanmış uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik hakkında ne düşünüyor? Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 1438-1457.
Altuntaş, H., Aydınoğlu, S., Aytaç, T. ve Güzelküçük, D. M. (2025). Okul yöneticilerinin 2024 Öğretmenlik Meslek Kanunu tasarısına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (63), 741-763.
Argon, T. ve Özocak, A. (2023). Aday öğretmenlik ve kariyer basamakları yönetmeliğindeki kariyer basamaklarına ilişkin öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(39), 745-766.
Arslan, Z. A., Bakırcı, H. ve Demiral, U. (2024). Fen ve matematik öğretmenleri gözünden öğretmenlik meslek kanunu. Fen Matematik Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 7(3), 198-213.
Aslan, H. ve Kaplan, F. (2023). Öğretmenlik kariyer basamaklarına ilişkin öğretmen görüşleri. Scientific Educational Studies, 7(2), 134-158.
Aydın, A ve Çiftçi, B. (2023). Fen Bilimleri öğretmenlerinin kariyer basamakları (uzman ve başöğretmen) ile ilgili görüşleri. Türkiye Kimya Derneği Dergisi, 8(2), 111-136.
Aydoğan, M., Leflef, S. ve Özcan, D. (2024). Yeni öğretmenlik kariyer basamakları: Bir karma desen çalışması. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Dergisi, 6(1), 53-73.
Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
Baltusite, R. & Katane, I. (2017, May 12-13). The modern teacher's career [Conference presentation]. 10th International Scientific Conference, Jelgava, Latvia. https://llufb.llu.lv/conference/REEP/2017/Latvia-Univ-Agricult-REEP-2017_proceedings-30-39.pdf
Baş, B., Kapusızoğlu, F., Kibar Furtun, M. H. ve Ulu Aslan, E. (2023). Öğretmenlik kariyer basamakları ve yazılı sınavına ilişkin Türkçe öğretmenlerinin görüşleri: Neyi, nasıl algılıyor, yorumluyor ve öneriyorlar?. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 11(1), 159-177.
Baysal Akkaş, E. ve Ocak, G. (2024). Öğretmenlik kariyer basamakları uygulamasına yönelik öğretmen görüşleri. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 9(1), 1-27.
Birel, F. ve İş, A. (2022). Öğretmenlik meslek kanununa ilişkilen öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(84), 1967-1990.
Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712
Çakır, M. (2023). Öğretmenlik Mesleği kariyer basamaklarının yönetici ve öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(7), 1049-1067.
Çobanoğlu, F. ve İlkin, A. (2023). Öğretmenlerin yenilenen kariyer basamakları uygulaması hakkındaki görüşleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (14), 155-173.
Darling-Hammond, L., & Snyder, J. (2000). Authentic assessment of teaching in context. Teaching and Teacher Education, 16(5–6), 523–545.
Demir, F. B., Şahin, A., Ulukaya Öteleş, Ü. ve Zırhlı, K. (2023). Öğretmenlik Meslek Kanunu’na yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 144-162.
Demirkol, M., Doğan, A. ve Özdemir, T. Y. (2023). Öğretmenlik kariyer basamakları hakkında öğretmen görüşleri. International Journal of Social Science Research, 11(2), 53-67.
Devlet Memurları Kanunu (1965). Resmi Gazete. Yayım Tarihi: 23/7/1965. Sayısı: 12056. Numarası: 657.
Doğan, Y. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevre kavramına ilişkin sezgisel algıları: Bir metafor analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 721-740.
Duman, Y. K. ve Görücüler, M. (2023). Ortaokul öğretmenlerinin kariyer basamakları sınavına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(14), 24-43.
Elagöz, Z. ve Elagöz, M. P. (2023). Öğretmenlik kariyer basamaklarının mesleki gelişim çalışmalarına ilişkin öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(2), 530-547.
Erkuş, B., İşçi, T. G. ve Ulusoy, K. (2023). Öğretmenlik meslek kanununa ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 13(1), 335-348.
Gedik, S. ve Keskin, C. (2024). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin öğretmenlik kariyer basamakları uygulamasıyla ilgili algıları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (59), 689-708.
Gökmen, E. ve Tiryakioğlu Kurum, G. (2024). Kariyer basamaklarının özlük haklarına etkisi üzerine öğretmen görüşleri. Journal of Educational Reflections, 8(1), 91-106.
Grönqvist, E., Hensvik, L., & Thoresson, A. (2022). Teacher career opportunities and school quality. Labour Economics, 77(4), 1-32.
Gül, İ. ve Güngör, C. (2022). Öğretmenlik meslek kanununa ilişkin öğretmen görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1098-1123.
Gülden, B. ve Kaplan, K. (2023). Türkçe öğretmenlerinin öğretmenlik kariyer basamaklarında yükselme yönetmeliği ile ilgili görüşleri. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (10), 14-31.
Hasana, W., Susanti, E. & Syafaruddin, S. (2021). Implementation of teacher career development in Madrasah Aliyah Negeri. Nidhomul Haq: Jurnal Manajemen Pendidikan Islam, 6(3), 570-578.
Ingersoll, R. (2003). Who controls teachers' work? Power and accountability in America’s schools. Harvard University Press.
İmzaoğlu, B. (2023). Öğretmenlik Meslek Kanunu bağlamında öğretmenlik kariyer basamakları ve yükselme kriterleri hakkında öğretmen görüşleri. International Social Sciences Studies Journal, 9(108), 5823-5832.
Kandemir, A. (2023). İlkokul yönetici ve öğretmenlerinin uzman öğretmenlik/başöğretmenlik eğitimlerine ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 229-248
Karabulut, Ş. ve Uygun, K. (2024). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin uzman öğretmenlik ve başöğretmenlik unvanlarına ve sınavlarına ilişkin görüşleri. Anasay, 27, 151-164.
Kocabıyık Onat, O. (2016). Olgubilim ve gömülü kuram: Bazı özellikler açısından karşılaştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 55-66
Milli Eğitim Temel Kanunu (1973). Resmi Gazete. Yayım Tarihi: 24/6/1973. Sayısı: 14574. Numarası: 1739.
Öğretmenlik Kariyer Basamaklarında Yükselme Yönetmeliği (2005). Resmi Gazete. Yayım Tarihi: 13/8/2005.
Öğretmenlik Mesleği Kanunu (2022). Resmi Gazete. Yayım Tarihi: 14/02/2022. Sayısı: 31750. Numarası: 7354.
Öğretmenlik Mesleği Kanunu (2024). Resmi Gazete. Yayım Tarihi: 18/10/2024. Sayısı: 32696. Numarası: 7528.
Özdemir, M. (2023). Öğretmenlerin mesleki gelişim politikalarına ilişkin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 52(236), 45–72.Sadovets, O. (2021). Teacher career development ın European countrıes and ıts consıstency wıth teacher competence framework. Comparative Professional Pedagogy, 11(1), 63-71.
Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı), Seçkin Yayıncılık.
Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı), Seçkin Yayıncılık.
Tarakçı, H. N. (2023). Kamusal halkla ilişkilerde sosyal medya: Milli Eğitim Bakanlığı’nın öğretmenlikte kariyer basamakları çalışmasına ilişkin bir duygu analizi araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (50), 303-320.
Tokgöz, G. ve Tokgöz, T. (2023). Beden eğitimi öğretmenlerinin öğretmenlik kariyer basamakları sınavına yönelik sınav kaygısı düzeylerinin incelenmesi. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(2), 131-142.
Uzun, K. (24-26 Kasım 2023). Öğretmenlik mesleğine kariyer basamakları uygulamasının getirilmesine ilişkin öğretmen görüşleri [Tam Metin]. 8th International Education And Innovative Sciences Congress, Ankara, Türkiye. https://avesis.usak.edu.tr/yayin/65a127a6-d620-4f2c-8055-47b83737dbf9/ogretmenlik-meslegine-kariyer-basamaklari-uygulamasinin-getirilmesine-iliskin-ogretmen-gorusleri
Yaşdal, B. ve Tulunay A. Ö. (2022). Ortaokul öğrencilerinin uzaktan eğitime yönelik metafor algıları. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2), 85-97.
Yücel, H. F. (2023). Öğretmen adaylarının öğretmenlik kariyer basamaklarına ilişkin görüşleri üzerine bir inceleme. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 194-204.
