Review article | Open Access
International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education 2023, Vol. 2(1) 62-70
pp. 62 - 70
Publish Date: June 30, 2023 | Single/Total View: 0/0 | Single/Total Download: 0/0
Abstract
Bu çalışmada, modern bilim ve matematik filozoflarından biri olan Lakatos’un bilim felsefesine katkısı ele alınmıştır. Lakatos, bilimsel araştırma programlarının metodolojisi ile bilimin rasyonel yeniden inşasında yeni bir ölçüt ortaya atmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden bütüncül tek durum deseni ile kurgulanmış ve doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular “Sınırlandırma”, “Yanlışlamacılığın Türleri”, “Bilimsel Araştırma Programlarına İlişkin Metodolojisi” ve “Lakatos’un Metodolojisinin Kritiği” şeklinde dört başlık altında incelenmiştir. Lakatos'a göre bilim insanları, bir araştırma programı dahilinde faaliyet göstermektedir. Bilimsel bir araştırma programı, varsayımlardan oluşan bir “katı çekirdek” ve “koruyucu kuşak” ile karakterize edilmektedir. Katı çekirdek, program içindeki tüm çalışmaların dayandığı temel varsayımlar olan yanlışlanamaz temel ilkelerdir. Koruyucu kuşak, katı çekirdeği çevreleyen yardımcı hipotezleri ve varsayımları içermektedir. Sorun çözme makinesi olan höristik ise olumlu ve olumsuz olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Araştırma programlarını ilerletici ya da yozlaştırıcı olarak ikiye ayıran Lakatos, rakip araştırma programlarından geliştirici olan yozlaştırıcı olanı saf dışı etmektedir. Bilimsel devrimlerin yapısını da Kuhn ve Popper’dan daha farklı bir şekilde ele alan Lakatos’a göre bilimsel devrimler iki rakip araştırma programı arasında gerçekleşmekte olup; araştırma programlarından biri yozlaştırıcı diğeri ilerici ise bilim insanları ilerici olan programa katılmak istemekte ve böylece bilimsel devrimler gerçekleşmektedir. Feyerabend ve Kuhn tarafından eleştiri alan Lakatos’un metodolojisinin, bilimsözde bilim tartışmalarına yeni bir soluk getirdiği söylenebilir.
Keywords: Lakatos, Araştırma Programları, Yanlışlamacılık, Bilim Felsefesi
APA 7th edition
ERKOC, N., & ERDEM, A.R. (2023). Lakatos ve Bilimsel Araştırma Programlarına İlişkin Metodolojisi. International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education, 2(1), 62-70.
Harvard
ERKOC, N. and ERDEM, A. (2023). Lakatos ve Bilimsel Araştırma Programlarına İlişkin Metodolojisi. International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education, 2(1), pp. 62-70.
Chicago 16th edition
ERKOC, Nesem and Ali Riza ERDEM (2023). "Lakatos ve Bilimsel Araştırma Programlarına İlişkin Metodolojisi". International Journal of the Pursuit of Excellence Qualitative Research in Education 2 (1):62-70.